Mae adroddiad gwerthuso’r Prosiect Mentora Ffiseg ar gyfer blwyddyn academaidd 2022 – 2023 wedi cael ei gyhoeddi gan werthuswyr allanol y prosiect, Ondata Research Ltd.
Mae’r adroddiad blynyddol yn nodi effaith seithfed ac wythfed cylch y prosiect. Am y tro cyntaf, cynigiwyd mentora cyfunol i ysgolion. Mae hyn wedi golygu ein bod wedi gallu dod yn brosiect sy’n gweithredu ledled Cymru, ac yn darparu mentora i ardaloedd mwy anghysbell y wlad. Cymerodd tua 320 o ddisgyblion mewn 26 ysgol ran yn y cynllun mentora.
Fel mewn adroddiadau blaenorol, defnyddiwyd amrywiaeth o ganlyniadau i werthuso’r prosiect. Mae hyn yn cynnwys data ansoddol o gyfrifiadau disgyblion, ffurflenni myfyrio mentoriaid/mentoreion ac arolygon athrawon, ynghyd â data meintiol o arolygon disgyblion cyn ac ar ôl cymryd rhan.
Effaith ar Fentoreion
Mae’r prif nod o gynyddu’r nifer sy’n astudio Ffiseg ar ôl 16 oed wedi parhau i gael ei gyflawni’n llwyddiannus. Bu symudiad i ffwrdd o sefyllfa lle mae disgyblion yn ansicr ynglŷn â’u dyfodol a chynnydd yn nifer y disgyblion sy’n nodi y byddant yn ‘debygol neu’n bendant’ yn dewis Safon Uwch Ffiseg, yn ogystal â chynnydd yn y rhai sy’n bwriadu dilyn gyrfa mewn STEM. Mae’r ddau yn gadarnhaol, o gymharu â’r myfyrwyr nad ydynt yn cael eu mentora. Ysgolion sydd wedi bod yn cymryd rhan am fwy nag un cylch mentora lefel llawer is o ansicrwydd ymysg ymatebwyr ac mae ganddynt agweddau mwy cadarnhaol yn gyffredinol na’r rhai sy’n ymuno â’r prosiect am y cyntaf amser.
Mae’r effeithiau ychwanegol wedi cynnwys ehangu ymwybyddiaeth o lwybrau STEM a chyfrannu at dwf mewn cyfalaf gwyddoniaeth: “Rwyf wedi dysgu bod ffiseg yn rhan o bob gyrfa. Ail-feddwl beth fydd fy newisiadau ar gyfer chweched dosbarth, ystyried cymryd ffiseg ar gyfer Safon Uwch eto.”
Mae’r prosiect hefyd wedi bod yn llwyddiannus yn ei nod o gynyddu ymdeimlad o berthyn a hyder y rhai sy’n cael eu mentora mewn STEM. Mae’r sesiynau wedi llwyddo i herio rhai canfyddiadau ynglŷn â’r hyn y mae bod yn ffisegydd yn ei olygu: “Rwy’n credu bod y gwersi yma wedi fy helpu i weld ochr wahanol o ffiseg a sut mae’n rhan o fywydau bob dydd ac yn ymwneud â phethau/swyddi na fyddech chi’n meddwl amdanynt.”. O ran ymgysylltu mewn gwersi a hyder mewn perthynas â ffiseg, adroddodd y mentoreion eu yn teimlo’n fwy abl “nawr i ddeall mwy i’w wneud â ffiseg a’r hyn rydym yn ei wneud mewn gwersi ffiseg go iawn”.
Mae diddordeb sylweddol hefyd mewn gyrfaoedd sy’n gysylltiedig â gwyddoniaeth, gyda’r gwerthusiad yn dangos gwahaniaeth clir mewn bwriadau ac agweddau rhwng dysgwyr sy’n cael eu mentora a dysgwyr nad ydynt yn cael eu mentora. Mae tystiolaeth amlwg i ddangos bod dysgwyr sy’n cael eu mentora yn datblygu agweddau mwy cadarnhaol o gymharu â’r rhai na chafodd eu mentora, a oedd yn parhau i fod yn ansicr.
Effaith ar Athrawon ac Ysgolion
Mae’r adborth gan ysgolion yng Nghylchoedd 7 a 8 wedi bod yn gadarnhaol iawn. Mae athrawon sy’n ymwneud â’r prosiect yn nodi ei fod yn ffordd o roi cyfleoedd i ehangu ymwybyddiaeth myfyrwyr a chyfleoedd y tu hwnt i addysg orfodol: “Maent wedi dod yn fwy hyderus yn eu gallu mewn gwyddoniaeth, ac mae wedi gwneud i fwy o’r mentoreion feddwl am gymryd pynciau gwyddonol mewn TGAU a thu hwnt.”. Pan ofynnwyd iddynt am effaith y prosiect mentora ar eu dysgwyr, cafwyd sawl sylw gan athrawon ynghylch hyder: “Agwedd fwy cadarnhaol tuag at ffiseg a mwy at wyddoniaeth yn gyffredinol.”.
Ar y cyfan, mae athrawon yn gweld y prosiect fel rhywbeth cadarnhaol i’w dysgwyr: “Mae’n brosiect ardderchog i godi proffil Ffiseg. Mae’n rhoi cyfle i fyfyrwyr weld Ffiseg mewn goleuni gwahanol. Mae gallu cyfathrebu â mentoriaid yn hynod fuddiol ac maent yn agosach at oed y myfyrwyr sy’n cymryd rhan yn y prosiect. Mae’r mentoriaid yn adleisio’r hyn rydyn ni fel athrawon yn ceisio ei gyfleu ond rwy’n teimlo bod hyn yn cael effaith fawr achos mae myfyrwyr yn gweld y mentoriaid yn fwy fel cyfoedion nag fel athro.”.
Effaith ar Fentoriaid
Mae’r prosiect yn parhau i gael effaith gadarnhaol ar fentoriaid. Mae’r dystiolaeth yn parhau i ddangos bod gan fentoriaid fwy o hyder a’u bod yn datblygu eu sgiliau cyflogadwyedd, a bod y profiad o fentora yn un hynod gadarnhaol: “Rwy’n credu y bydd mentora o gymorth wrth fy mharatoi ar gyfer byd gwaith nid yn unig gweithio gyda phobl iau”. I bobl sydd â diddordeb mewn addysgu, mae’n cynnig profiad uniongyrchol o weithio mewn ysgolion: “Roedd mentora wedi fy helpu i ddeall ychydig mwy am sut beth fydd dysgu a’r gwaith y bydd ei angen”.
Un o’r rhesymau mae’r rhaglen fentora yn llwyddiannus yw ymgysylltiad y mentor â hyfforddiant: “Hyfforddiant yn fuddiol iawn ac wedi helpu i wneud y sesiwn fynd yn esmwyth”.
Mae’r Tîm Mentora Ffiseg yn fodlon iawn ar y canlyniadau a gyhoeddwyd, a gallwch ddarllen yr adroddiad yn llawn yma.
